Lễ sinh nhật cha mẹ

Tên loại hình: Lễ sinh nhật
Dân tộc: Nùng
Địa điểm: huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên
Nội dung chính: Theo tập quán của người Nùng, bố mẹ từ 50 tuổi trở lên, đã
dựng vợ, gả chồng cho con, có đủ con cháu, sẽ được tổ chức lễ mừng sinh nhật
(Hét khoăn). Họ tin rằng, người chết không thể ăn được, nên thay vì cúng giỗ bố
mẹ, ông bà, con cháu làm lễ sinh nhật khi họ còn sống, để báo đáp công sinh thành,
dưỡng dục. Lễ vật cúng gồm có: lợn quay, gà luộc, bánh dày…để đón mừng hồn,
vía; cầu mong sức khỏe, cúng tổ tiên, mâm tiền và gạo dùng cho người âm.
Lễ sinh nhật diễn ra 1 ngày đêm với các nghi thức chính: cúng xin phép tổ
tiên, mời các linh hồn về chứng kiến, giúp sức buổi lễ, phù hộ cha mẹ; cầu sức
khỏe, bình an: cầu mong cho hồn yên tâm, vui vẻ, gắn bó lâu dài với thể xác; đổ
thêm nước sinh mệnh: bổ sung sinh khí, tinh thần cho ông bà sống thọ, giàu phúc
lộc; trồng cây mệnh: tượng trưng cho số mệnh của ông bà, mong ông bà mạnh
khỏe, tươi tốt như cây rừng. Cuối cùng là nghi thức bổ sung lương thực vào bịch
gạo mệnh: gia hạn với Nam Tào, kéo dài tuổi thọ cha mẹ, đồng thời cúng cầu
mong sức khỏe, bình an cho chủ nhà, báo cáo với tổ tiên đã tìm thấy hồn vía bị lạc
về đúng với chủ, đã đổ đầy giếng nước, trồng được cây tươi tốt, khỏe mạnh, đã đổ
đầy bịch gạo mệnh và làm lễ cấp tiền mã cho thiên binh, thiên tướng, cảm ơn họ vì
đã giúp thầy cúng hoàn thành các nghi lễ mừng sinh nhật. Kết thúc nghi lễ, thầy
cúng chúc mọi vía đã quy tụ đầy đủ, nhờ ông bà, tổ tiên để mắt trông nom, dặn dò
vía không được mải mê đi chơi quên đường về, cùng con cháu, họ hàng, người
thân, làng xóm ăn bữa cơm mừng sinh nhật ông bà. Thầy cúng đưa lên bàn thờ tổ
tiên những đạo cụ hành lễ: đèn, thúng gạo, cầu thiên địa, dặn dò tổ tiên trông nom,
cai quản. Sau 7 hoặc 9 ngày, con cháu sẽ lấy gạo và trứng, nấu cháo cho ông bà ăn
để người sinh nhật có thêm sức khỏe, sống lâu với con cháu.